Een stapje dichter bij affectieschade voor broers en zussen

Kamerlid Ulysse Ellian van de VVD diende een motie in om broers en zussen op korte termijn onder de vaste groep van naasten te brengen voor de vergoeding van affectieschade. En er is goed nieuws: de motie is op 13 februari 2024 met algemene stemmen aangenomen! Maar wat nu?

Wet affectieschade

Sinds 1 januari 2019 is de Wet Affectieschade in werking getreden. Door de inwerkingtreding van deze wet kunnen nabestaanden en naasten van slachtoffers van bijvoorbeeld een verkeersongeval, een geweldsmisdrijf of een medische fout aanspraak maken op een schadevergoeding. De schadevergoeding is een smartengeldvergoeding, oftewel een vergoeding voor het leed dat u heeft geleden. De hoogte van de vergoeding ligt momenteel tussen de € 12.500 en € 20.000, afhankelijk van de relatie met het slachtoffer.

Gerechtigden bij affectieschade

Er is echter slechts een beperkte kring van gerechtigden op affectieschade. De wetgever heeft hier bewust voor gekozen. Tot de kring van gerechtigden behoren echtgenoten en geregistreerde partners, levensgezellen, minderjarige kinderen en ouders, meerderjarige thuiswonende kinderen en ouders, pleegkinderen en ouders, meerderjarige niet-thuiswonende kinderen en ouders, zorg in gezinsverband en overige nauwe persoonlijke relaties.

Wat opvalt is dat broers en zussen niet behoren tot deze beperkte kring. In de rechtspraak is regelmatig geprobeerd om broers en zussen te laten classificeren als ‘overige nauwe persoonlijke relaties’, door een beroep te doen op de hardheidsclausule. Dit leidt echter zelden tot succes. Slechts in uitzonderlijke gevallen krijgen broers en zussen een schadevergoeding op grond van de Wet Affectieschade toegewezen. Een voorbeeld hiervan betreft de situatie waarin broers en zussen langdurig samenwonen en voor elkaar zorgen.

Onbevredigend dat broers en zussen buiten de boot vallen

Vanuit verschillende hoeken is er kritiek op de afwezigheid van een affectieschadevergoeding voor broers en zussen.

Dit zagen we bijvoorbeeld ook bij de zittingen rondom H17. In deze strafzaak had het Rechtsbijstandsteam geen affectieschadevorderingen voor broers en zussen ingediend, omdat de broers en zussen die niet (duurzaam) met de overledene samenwoonden – net als onder het Nederlands burgerlijk recht – onder Oekraïens burgerlijk recht geen vorderingsrecht toekomt. Het Rechtsbijstandsteam attendeerde de rechtbank echter wel op de omstandigheid dat wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd in de maanden na de ramp met MH17, heeft aangetoond dat er geen verschil is in het niveau van psychosociale klachten tussen broers en zussen enerzijds en bijvoorbeeld ouders en kinderen anderzijds. Tijdens enkele slachtofferverklaringen ter zitting is bovendien benadrukt dat het leven van broers en zussen na de ramp ingrijpend is veranderd. Deze verandering komt niet alleen voort uit het verdriet om het verlies van hun broer of zus, maar ook vanwege de nieuwe of intensievere rol die zij, zowel uit liefde als noodzaak, na de ramp op zich namen in de zorg voor de kinderen van hun broer of zus, of in de zorg voor hun eigen ouders. Deze nieuwe of intensievere rol confronteert hen ook nog intensiever met het verdriet van deze kinderen en ouders.

In deze strafzaak riepen broers en zussen de rechtbank dan ook op om de hiervoor geschetste positie onder de aandacht te brengen van de Nederlandse wetgever.  De rechtbank gaf ook aan de oproep van de nabestaanden te ondersteunen. De rechtbank erkent dat op grond van de huidige Wet Affectieschade slechts in een bescheiden aantal gevallen een affectieschadevergoeding toekomt aan broers of zussen. Veel broers en zussen blijven dus momenteel met lege handen achter, wat onbevredigend voelt.

Wat kan u verwachten?

Nu de motie is aangenomen, betekent dit dat we een stapje dichter bij affectieschade voor broers en zussen zijn. De motie heeft voor nu echter geen directe gevolgen. Het is afwachten wat de vervolgstappen van de minister voor Rechtsbescherming zijn.  De minister voor Rechtsbescherming kondigde eerder al aan de Wet Affectieschade in 2024 te willen evalueren. Ook heeft hij toegezegd te onderzoeken op welke manier het recht op vergoeding van affectieschade kan worden uitgebreid, met name met betrekking tot de broers en zussen van slachtoffers. Hoewel dus nog onzeker is wat de toekomst precies gaat brengen, zijn toch de eerste stappen in de juiste richting gezet.

Bent u een nabestaande of naaste van een slachtoffer?

Neem contact op met één van onze letselschade advocaten via [email protected] of 070-223 00 58.