Affectieschade voor boers en zussen: strafrechter past hardheidsclausule toe

Op 14 maart 2024 schreven wij een artikel over affectieschade voor broers en zussen. Op 13 februari 2024 is een motie aangenomen om broers en zussen op korte termijn onder de kring van gerechtigden te brengen voor de vergoeding van affectieschade.

Wat is affectieschade?

Affectieschade is immateriële schade, bestaande uit verdriet, pijn en leed door het overlijden of het ernstig en blijvend gewond raken van een naaste. Als voor die gebeurtenis een ander aansprakelijk is, kan onder voorwaarden affectieschade worden verhaald.

Broers en zussen behoren niet tot de beperkte kring van gerechtigden voor affectieschade

Er is maar een beperkte kring van gerechtigden die aanspraak kan maken op affectieschade.

De kring van gerechtigden bestaat uit:

• Echtgenote en geregistreerde partners,
• Levensgezellen;
• meerderjarige thuiswonende kinderen en ouders;
• pleegkinderen en ouders;
• meerderjarige niet-thuiswonende kinderen en ouders;
• zorg in gezinsverband;
• overige nauwe persoonlijke relaties.

De wetgever heeft in het ‘’Besluit vergoeding affectieschade’’ per categorie naasten vaste normbedragen vastgesteld. Voor de bedragen klikt u op de volgende link naar: wetten.nl – Regeling – Besluit vergoeding affectieschade – BWBR0040907 (overheid.nl)

De hardheidsclausule van artikel 6:108 lid 4 sub g van het Burgerlijk Wetboek

Broers en zussen behoren (nog) niet tot deze beperkte kring van gerechtigden. In de rechtspraak is regelmatig geprobeerd om broers en zussen te laten classificeren als ‘overige nauwe persoonlijke relaties’ door een beroep te doen op de hardheidsclausule van artikel 6:108 lid 4 sub g BW. De hardheidsclausule biedt een mogelijkheid om onder uitzonderlijke omstandigheden recht te krijgen op vergoeding van affectieschade. Slechts in uitzonderlijke gevallen krijgen broers en zussen echter een schadevergoeding toegewezen op grond van de hardheidsclausule.

Affectieschade voor broer van slachtoffer toegewezen

Een van die gevallen is het recente arrest van 5 april 2024. De rechtbank Gelderland wees een bedrag van € 17.500,00 toe aan de broer van een 9-jarig slachtoffer dat overlijdt door een ernstig auto ongeval.[1]

Dit ongeval vond plaats op 28 november 2021. Naast het 9-jarige meisje, overleden ook haar beide grootouders. Het vierde slachtoffer liep door het ongeval zwaar lichamelijk letsel op. De rechtbank concludeerde dat de verdachte roekeloos reed, onder andere omdat hij zijn telefoon gebruikte tijdens het rijden.

Naast de vergoeding van affectieschade voor de ouders van het 9-jarige slachtoffer, kent de rechtbank ook een vergoeding toe aan de broer van het slachtoffer. De rechter toetste of de hardheidsclausule van artikel 6:108 lid 4 BW van toepassing was. Van belang is dat de broer in een zodanig nauwe persoonlijke relatie staat tot het slachtoffer dat hij op grond van de redelijkheid en billijkheid als naaste kan worden aangemerkt:

‘’ Gelet op wat ter zitting is besproken stelt de rechtbank vast dat er sprake was van een bestendig gezinsleven en dat [naam 10] zijn hele leven in gezinsverband met [slachtoffer 3] en hun ouders onder één dak hebben geleefd. De broer en zus hadden onweersproken een zeer goede band en de jonge leeftijd van [naam 10] en [slachtoffer 3] , destijds 12 en 9 jaar oud, doet ook verwachten dat de relatie tussen hen nog meerdere jaren op dezelfde wijze zou voortduren. Mede gelet op voornoemde aard, duur en intensiteit van de relatie tussen [naam 10] en [slachtoffer 3] acht de rechtbank deze relatie zodanig persoonlijk en nauw, dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat hij als naaste kan worden aangemerkt in de zin van artikel 6:108, derde lid, BW en aldus recht heeft op vergoeding van affectieschade. Het gevorderde bedrag van € 17.500,- is conform het forfaitaire bedrag in het Besluit, zodat dit zal worden toegewezen.’’.

Eerdere rechters durfden deze uitspraak nog niet aan

In voornoemde zaak werd een beroep op de hardheidsclausule dus door de rechtbank aangenomen. Eerdere rechters durfden deze conclusie nog niet aan [2] Ook uit jurisprudentie-onderzoek van Slachtofferhulp Nederland bleek dat de rechter de hardheidsclausule nauwelijks of in zeer wisselende zaken toepast. Slachtofferhulp Nederland noemt het een gebrek aan rechtszekerheid.[3]

In ons eerdere artikel schreven we al over de kritiek die er is over de afwezigheid van een affectieschadevergoeding voor broers en zussen. Naast de motie van 13 februari 2024 lijkt deze uitspraak een stap in de goede richting van affectieschade voor broers en zussen te zijn!

Kan u juridische hulp gebruiken? Of bent u een nabestaande of naaste van een slachtoffer?

Schroom dan niet om contact op te nemen met één van onze letselschade advocaten via 030-2496644 of [email protected]. Wij helpen u graag.

Bronnen:

[1] ECLI:NL:RBGEL:2024:1944, Rechtbank Gelderland, 05-160146-22 (rechtspraak.nl)

[2] Rechtbank Noord-Nederland 13 juli 2022, ECLI:NL:RBNNE:2022:2780, Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch 17 maart 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:868.

[3] Deskundigen willen ook schadevergoeding voor broers en zussen na misdrijf: ‘Aantonen liefdevolle band ontzettend onsmakelijk’ – EenVandaag (avrotros.nl)